1. Introdución
A escola ten a responsabilidade social de favorecer o acceso ao neno a aqueles coñecementos, capacidades e destrezas que, relacionados co seu corpo e a actividade motriz contribúan ao seu desenvolvemento persoal e a unha mellor calidade de vida. Ademais, existe unha demanda social de educación no coidado do corpo e a forma física, o que pretendemos con esta unidade didáctica. Actualmente, sábese que o stress, a tensión, o sedentarismo"etc. é un dos desencadenamentos de moitos problemas sedentarios. Por iso, a actividade física é un dos mellores métodos para previr devanditos fenómenos.
A nosa sociedade está concienciada de que a nosa corporeidad é unha fonte de aprendizaxe, de benestar, de saúde, de pracer, de esparexemento e que por iso é preciso darlle unha debida atención na educación. Neste sentido, para nós é importante que crear hábitos de práctica física deportiva saudables que conduzan a unha mellor calidade de vida e á inclusión ao xogo e a mellorar a nosa imaxe corporal.
Por iso, o decreto de Primaria, establece para a área de Educación Física un bloque de contidos denominado Actividade física e saúde. Devandito bloque está constituído por aqueles coñecementos necesarios para que a actividade resulte saudable. Ademais, incorpóranse contidos para a adquisición de hábitos de actividade física ao longo da vida, como fonte de benestar. Tamén esta unidade didáctica está encamiñada a desenvolver outros dos bloques de contidos que establece o currículo como é o bloque I: o corpo, imaxe e percepción. Este bloque está especialmente dirixido a adquirir un coñecemento e un control do propio corpo que resulta determinante tanto para o desenvolvemento da propia imaxe corporal como para a adquisición de posteriores aprendizaxes comúns. Segundo Rodríguez García (2006), a saúde e calidade de vida experimentou nos últimos anos un crecente interese e atención. Neste sentido, o papel das actividades físicas orientadas cara á saúde adquiriu paulatinamente unha maior presenza dentro do curriculum escolar, sendo a Educación Física unha das materias que pode responder de forma concreta e explicita ao seu desenvolvemento. Saúde e exercicio físico constitúen un binomio indisociable que outorga unha significación incuestionable ao labor educativo do especialista en Educación Física e xustifica a presenza desta materia dentro do curriculum. Sendo tan importante a promoción da saúde no curriculum de Educación Física, é necesario que o docente adquira a formación necesaria que lle capacite para desenvolver contidos que incidan na promoción da saúde. Con todo, atopamos poucos referentes na bibliografía especializada que aborden de forma explicita e adecuada unha intervención didáctica sobre dita temática. Nesta obra preséntase unha formulación teórica-practico, no cal, tendo como basee o desenvolvemento de niveis básicos de competencia motriz, intégrase de forma paralela a aprendizaxe significativa de conceptos sobre o corpo e a súa relación co movemento e o exercicio, o coñecemento do sistema cardio-respiratorio e a hixiene postural. A intervención didáctica que neste libro proponse pretende construír unha cultura e facilitar a adquisición de competencias prácticas para un desenvolvemento autónomo da motricidad dentro e fóra da contorna escolar. Con esta unidade didáctica o que se pretende é crear hábitos de práctica saudable, regular e continuada ao longo da vida, así como a sentirse ben co propio corpo, o que constitúe unha valiosa axuda na mellora da autoestima.
2. Obxectivos de área e didácticos da unidade
Con esta unidade didáctica preténdese desenvolver todos os obxectivos da área de Educación Física establecidos no decreto de Educación Primaria na Comunidade Autónoma de Galicia, pero máis concretamente relaciónase cos seguintes obxectivos de área: Apreciar a actividade física para o benestar, manifestando unha actitude responsable cara a un mesmo e as demais persoas e recoñecendo os efectos do exercicio físico, da hixiene, da alimentación e dos hábitos posturales sobre a saúde. Adquirir, elixir e aplicar principios e regras para resolver problemas motores e actuar de forma eficaz e autónoma na práctica de actividades físicas, deportivas e artístico-expresivas. Realizar de forma autónoma actividades físico-deportivas que esixan un nivel de esforzo, habilidade ou destreza, pondo a énfase no esforzo. Utilizar as súas capacidades físicas, habilidades motrices e o seu coñecemento da estrutura e o funcionamento do corpo para adaptar o movemento ás circunstancias e condicións desta situación. Os obxectivos didácticos que pretendemos alcanzar co desenvolvemento desta unidade didáctica son os seguintes: Identificar, tomar conciencia, utilizar de forma apropiada deinasferentes partes (cabeza, tronco, membros superiores e membros inferiores) e segmentos (man, antebrazo, brazo, pé, etc.) do corpo. Coñecer as partes do corpo e a súa intervención no movemento. Establecer relacións entre os diferentes segmentos corporais. Relacionar o movemento corporal cos diferentes segmentos que participan nel. Representar as diferentes partes do corpo no movemento. Afirmar e afianzar a lateralidad. Utilizar e representar de forma apropiada as diferentes partes do corpo. Respectar as normas e as limitacións propias e as dos demais compañeiros/as.
3. Contidos da unidade didáctica
O decreto deixa de dividir os contidos en: conceptos, procedementos e actitudes, polo tanto, seguindo o establecido neste Decreto, os contidos que se van a desenvolver na presente Unidade Didáctica son: As partes do corpo: coñecemento, identificación, uso e representación. Os segmentos corporais: coñecemento, identificación e uso correcto. A lateralidad: recoñecemento sobre si mesmo. Realización de actividades destinadas ao coñecemento das distintas partes do cuerpo. Realización das actividades anteriores destinadas ao coñecemento dos segmentos corporais. Organización de experiencias para relacionar os segmentos corporais co seu adecuadá utilización. Creación de situacións que impliquen a discriminación dereita-esquerda do propio corpo. Representación das partes e os segmentos corporalles. Aceptación da propia realidade corporal como base para admitir as posibilidadeas e limitacións corporais. Respecto e aceptación do corpo dos demais.
4. Actividades de ensino-aprendizaxe As distintas actividades de ensino-aprendizaxe están encadradas en nove sesións, unha delas no aula de informática. O profesor vai recoller aos alumnos a cada clase e preguntará á súa titora se faltou algún alumno, colocaraos en fila (cada alumno ten que levar a súa bolsa de aseo) e baixará ao patio nas 8 sesións prácticas menos na indicada ao aula de informática. Cada semana o profesor asigna como axudantes a dous alumnos que no caso de necesitar axuda para o material (que normalmente estará preparado con antelación), serán estes os que se ocupen de devandita axuda. Tamén deixará uns cinco minutos antes de que termine a clase para o aseo. As sesións constarán de tres partes: Animación: actividades de posta en marcha (10-15 minutos).
Parte principal: actividades específicas (35-40 minutos). Volta á calma: actividades finais da sesión (10 minutos).
1ª Sesión Actividades destinadas a coñecer o noso corpo (cabeza, tronco, membros soubenriores e inferiores). Actividade: Conto motor ?A máquina que nos move?.
2ª Sesión Actividades destinadas a coñecer o noso corpo (cabeza, tronco, membros soubenriores e inferiores). Clase de informática: visualizar o PowerPoint ?Coñece o teu corpo?.
3ª Sesión Actividades destinadas a coñecer o noso corpo (cabeza, tronco, membros soubenriores e inferiores). Actividade: golpear unha pelota utilizando diferentes partes do corpo, por parellas.
4ª Sesión Actividades concretas de segmentos corporais (brazos, antebrazos, mans, pés...). Actividade: ?Busca compañeiros que...? (que teñan o mesmo tamaño de pé, o tipo de pelo, altura...).
5ª Sesión Actividades concretas de segmentos corporais (brazos, antebrazos, mans, pés?). Actividade: ?Modela ao teu compañeiro? (colócanse por parellas, un fai de escultor e outro de estatua).
6ª Sesión Actividades sobre lateralidad. Actividade: ?Xogo do espello? (por parellas colócanse un fronte a outro a un metro de distancia e un imita os movementos do outro).
7ª Sesión Actividades sobre lateralidad. Actividade: golpear o balón coa parte do corpo que se diga.
8ª Sesión Actividades que impliquen discriminación dereita-esquerda do propio corpo. Actividade: ?Twister? (colocar ás ordes do profesor, segmentos do corpo en diferentes posicións).
9ª Sesión Tarefas relacionadas co coñecemento, desenvolvemento e toma de conciencia de nuestro corpo. Actividade: Conto motor ?A excursión? 5. Intervención didáctica (metodoloxía)
Estilos de ensino:
Do tradicional usaremos a Asignación de tarefas.
También o Creativo (por exemplo no xogo do espello).
Do Cognitivo (ensino por indagación), usaremos tanto o descubrimento guiado como a resolución de problemas.
Técnicas de ensino: Instrución directa e indagación.
Estratexia da práctica: Será global, xa que son contidos onde non é necesario tratalo de forma analítica (non hai unha técnica que se pode deasglosar). E os nenos desta idade teñen, un pensamento global.
Tipo de feedback: Afectivo, Evaluativo e Xeral, a excepción do desaprobativo individual para algunha actuación illada dalgún neno en concreto.
Organización: individual e grupal (por parellas, tríos, grupos mixtos...).
6. Materiais e recursos
Aínda que a práctica da Educación Física apóiase no uso de diversos materiais, no noso caso, para esta unidade didáctica, establecemos como máis importante o propio corpo, pero para motivar que o corpo exprésese por medio do movemento da forma máis rica posible, utilizaremos gran variedade de materiais como balóns, aros, cordas, picas, conos, globos...
7. Criterios de avaliación
Os criterios de avaliación propostos para esta unidade didáctica son os seguintes:
Identifica, coñece e usa as diferentes partes do seu corpo.
Representa e identifica de forma gráfica as diferentes partes do corpo humanon.
Identifica, recoñece e realiza distintos movementos de flexión e extensión co seu propio corpo. Recoñece e reproduce accións e movementos executados por outros.
Ten afianzada o seu lateralidad e recoñece o seu dominancia.
Recoñece e identifica no propio corpo as nocións de dereita e esquerda.
Coordina os movementos para golpear pelotas con diferentes partes do cuerpo.
Recoñece, valora e interésase polo coñecemento do seu propio corpo.
Colabora cos seus compañeiros nas actividades cooperativas nas que participa.
Respecta as normas e regras dos xogos.
Participa de forma activa nos xogos que practica, asumindo con deportividade os resultados obtidos.
8. Criterios de cualificación
Ata 5 puntos polos procedementos (mediante a observación da calidade nas actividades e exercicios de clase).
Ata 3 puntos polas actitudes (participación, compañeirismo, asistencia, normas de hixiene, respecto ao material, tolerancia, esforzo por superarse,...)
Ata 2 puntos polo os conceptos (sabe os conceptos das partes e segmentos do seu corpo).
9. Anexos Neste anexo podemos mostrar, as páxinas do power point utilizado na segunda sesión
A escola ten a responsabilidade social de favorecer o acceso ao neno a aqueles coñecementos, capacidades e destrezas que, relacionados co seu corpo e a actividade motriz contribúan ao seu desenvolvemento persoal e a unha mellor calidade de vida. Ademais, existe unha demanda social de educación no coidado do corpo e a forma física, o que pretendemos con esta unidade didáctica. Actualmente, sábese que o stress, a tensión, o sedentarismo"etc. é un dos desencadenamentos de moitos problemas sedentarios. Por iso, a actividade física é un dos mellores métodos para previr devanditos fenómenos.
A nosa sociedade está concienciada de que a nosa corporeidad é unha fonte de aprendizaxe, de benestar, de saúde, de pracer, de esparexemento e que por iso é preciso darlle unha debida atención na educación. Neste sentido, para nós é importante que crear hábitos de práctica física deportiva saudables que conduzan a unha mellor calidade de vida e á inclusión ao xogo e a mellorar a nosa imaxe corporal.
Por iso, o decreto de Primaria, establece para a área de Educación Física un bloque de contidos denominado Actividade física e saúde. Devandito bloque está constituído por aqueles coñecementos necesarios para que a actividade resulte saudable. Ademais, incorpóranse contidos para a adquisición de hábitos de actividade física ao longo da vida, como fonte de benestar. Tamén esta unidade didáctica está encamiñada a desenvolver outros dos bloques de contidos que establece o currículo como é o bloque I: o corpo, imaxe e percepción. Este bloque está especialmente dirixido a adquirir un coñecemento e un control do propio corpo que resulta determinante tanto para o desenvolvemento da propia imaxe corporal como para a adquisición de posteriores aprendizaxes comúns. Segundo Rodríguez García (2006), a saúde e calidade de vida experimentou nos últimos anos un crecente interese e atención. Neste sentido, o papel das actividades físicas orientadas cara á saúde adquiriu paulatinamente unha maior presenza dentro do curriculum escolar, sendo a Educación Física unha das materias que pode responder de forma concreta e explicita ao seu desenvolvemento. Saúde e exercicio físico constitúen un binomio indisociable que outorga unha significación incuestionable ao labor educativo do especialista en Educación Física e xustifica a presenza desta materia dentro do curriculum. Sendo tan importante a promoción da saúde no curriculum de Educación Física, é necesario que o docente adquira a formación necesaria que lle capacite para desenvolver contidos que incidan na promoción da saúde. Con todo, atopamos poucos referentes na bibliografía especializada que aborden de forma explicita e adecuada unha intervención didáctica sobre dita temática. Nesta obra preséntase unha formulación teórica-practico, no cal, tendo como basee o desenvolvemento de niveis básicos de competencia motriz, intégrase de forma paralela a aprendizaxe significativa de conceptos sobre o corpo e a súa relación co movemento e o exercicio, o coñecemento do sistema cardio-respiratorio e a hixiene postural. A intervención didáctica que neste libro proponse pretende construír unha cultura e facilitar a adquisición de competencias prácticas para un desenvolvemento autónomo da motricidad dentro e fóra da contorna escolar. Con esta unidade didáctica o que se pretende é crear hábitos de práctica saudable, regular e continuada ao longo da vida, así como a sentirse ben co propio corpo, o que constitúe unha valiosa axuda na mellora da autoestima.
2. Obxectivos de área e didácticos da unidade
Con esta unidade didáctica preténdese desenvolver todos os obxectivos da área de Educación Física establecidos no decreto de Educación Primaria na Comunidade Autónoma de Galicia, pero máis concretamente relaciónase cos seguintes obxectivos de área: Apreciar a actividade física para o benestar, manifestando unha actitude responsable cara a un mesmo e as demais persoas e recoñecendo os efectos do exercicio físico, da hixiene, da alimentación e dos hábitos posturales sobre a saúde. Adquirir, elixir e aplicar principios e regras para resolver problemas motores e actuar de forma eficaz e autónoma na práctica de actividades físicas, deportivas e artístico-expresivas. Realizar de forma autónoma actividades físico-deportivas que esixan un nivel de esforzo, habilidade ou destreza, pondo a énfase no esforzo. Utilizar as súas capacidades físicas, habilidades motrices e o seu coñecemento da estrutura e o funcionamento do corpo para adaptar o movemento ás circunstancias e condicións desta situación. Os obxectivos didácticos que pretendemos alcanzar co desenvolvemento desta unidade didáctica son os seguintes: Identificar, tomar conciencia, utilizar de forma apropiada deinasferentes partes (cabeza, tronco, membros superiores e membros inferiores) e segmentos (man, antebrazo, brazo, pé, etc.) do corpo. Coñecer as partes do corpo e a súa intervención no movemento. Establecer relacións entre os diferentes segmentos corporais. Relacionar o movemento corporal cos diferentes segmentos que participan nel. Representar as diferentes partes do corpo no movemento. Afirmar e afianzar a lateralidad. Utilizar e representar de forma apropiada as diferentes partes do corpo. Respectar as normas e as limitacións propias e as dos demais compañeiros/as.
3. Contidos da unidade didáctica
O decreto deixa de dividir os contidos en: conceptos, procedementos e actitudes, polo tanto, seguindo o establecido neste Decreto, os contidos que se van a desenvolver na presente Unidade Didáctica son: As partes do corpo: coñecemento, identificación, uso e representación. Os segmentos corporais: coñecemento, identificación e uso correcto. A lateralidad: recoñecemento sobre si mesmo. Realización de actividades destinadas ao coñecemento das distintas partes do cuerpo. Realización das actividades anteriores destinadas ao coñecemento dos segmentos corporais. Organización de experiencias para relacionar os segmentos corporais co seu adecuadá utilización. Creación de situacións que impliquen a discriminación dereita-esquerda do propio corpo. Representación das partes e os segmentos corporalles. Aceptación da propia realidade corporal como base para admitir as posibilidadeas e limitacións corporais. Respecto e aceptación do corpo dos demais.
4. Actividades de ensino-aprendizaxe As distintas actividades de ensino-aprendizaxe están encadradas en nove sesións, unha delas no aula de informática. O profesor vai recoller aos alumnos a cada clase e preguntará á súa titora se faltou algún alumno, colocaraos en fila (cada alumno ten que levar a súa bolsa de aseo) e baixará ao patio nas 8 sesións prácticas menos na indicada ao aula de informática. Cada semana o profesor asigna como axudantes a dous alumnos que no caso de necesitar axuda para o material (que normalmente estará preparado con antelación), serán estes os que se ocupen de devandita axuda. Tamén deixará uns cinco minutos antes de que termine a clase para o aseo. As sesións constarán de tres partes: Animación: actividades de posta en marcha (10-15 minutos).
Parte principal: actividades específicas (35-40 minutos). Volta á calma: actividades finais da sesión (10 minutos).
1ª Sesión Actividades destinadas a coñecer o noso corpo (cabeza, tronco, membros soubenriores e inferiores). Actividade: Conto motor ?A máquina que nos move?.
2ª Sesión Actividades destinadas a coñecer o noso corpo (cabeza, tronco, membros soubenriores e inferiores). Clase de informática: visualizar o PowerPoint ?Coñece o teu corpo?.
3ª Sesión Actividades destinadas a coñecer o noso corpo (cabeza, tronco, membros soubenriores e inferiores). Actividade: golpear unha pelota utilizando diferentes partes do corpo, por parellas.
4ª Sesión Actividades concretas de segmentos corporais (brazos, antebrazos, mans, pés...). Actividade: ?Busca compañeiros que...? (que teñan o mesmo tamaño de pé, o tipo de pelo, altura...).
5ª Sesión Actividades concretas de segmentos corporais (brazos, antebrazos, mans, pés?). Actividade: ?Modela ao teu compañeiro? (colócanse por parellas, un fai de escultor e outro de estatua).
6ª Sesión Actividades sobre lateralidad. Actividade: ?Xogo do espello? (por parellas colócanse un fronte a outro a un metro de distancia e un imita os movementos do outro).
7ª Sesión Actividades sobre lateralidad. Actividade: golpear o balón coa parte do corpo que se diga.
8ª Sesión Actividades que impliquen discriminación dereita-esquerda do propio corpo. Actividade: ?Twister? (colocar ás ordes do profesor, segmentos do corpo en diferentes posicións).
9ª Sesión Tarefas relacionadas co coñecemento, desenvolvemento e toma de conciencia de nuestro corpo. Actividade: Conto motor ?A excursión? 5. Intervención didáctica (metodoloxía)
Estilos de ensino:
Do tradicional usaremos a Asignación de tarefas.
También o Creativo (por exemplo no xogo do espello).
Do Cognitivo (ensino por indagación), usaremos tanto o descubrimento guiado como a resolución de problemas.
Técnicas de ensino: Instrución directa e indagación.
Estratexia da práctica: Será global, xa que son contidos onde non é necesario tratalo de forma analítica (non hai unha técnica que se pode deasglosar). E os nenos desta idade teñen, un pensamento global.
Tipo de feedback: Afectivo, Evaluativo e Xeral, a excepción do desaprobativo individual para algunha actuación illada dalgún neno en concreto.
Organización: individual e grupal (por parellas, tríos, grupos mixtos...).
6. Materiais e recursos
Aínda que a práctica da Educación Física apóiase no uso de diversos materiais, no noso caso, para esta unidade didáctica, establecemos como máis importante o propio corpo, pero para motivar que o corpo exprésese por medio do movemento da forma máis rica posible, utilizaremos gran variedade de materiais como balóns, aros, cordas, picas, conos, globos...
7. Criterios de avaliación
Os criterios de avaliación propostos para esta unidade didáctica son os seguintes:
Identifica, coñece e usa as diferentes partes do seu corpo.
Representa e identifica de forma gráfica as diferentes partes do corpo humanon.
Identifica, recoñece e realiza distintos movementos de flexión e extensión co seu propio corpo. Recoñece e reproduce accións e movementos executados por outros.
Ten afianzada o seu lateralidad e recoñece o seu dominancia.
Recoñece e identifica no propio corpo as nocións de dereita e esquerda.
Coordina os movementos para golpear pelotas con diferentes partes do cuerpo.
Recoñece, valora e interésase polo coñecemento do seu propio corpo.
Colabora cos seus compañeiros nas actividades cooperativas nas que participa.
Respecta as normas e regras dos xogos.
Participa de forma activa nos xogos que practica, asumindo con deportividade os resultados obtidos.
8. Criterios de cualificación
Ata 5 puntos polos procedementos (mediante a observación da calidade nas actividades e exercicios de clase).
Ata 3 puntos polas actitudes (participación, compañeirismo, asistencia, normas de hixiene, respecto ao material, tolerancia, esforzo por superarse,...)
Ata 2 puntos polo os conceptos (sabe os conceptos das partes e segmentos do seu corpo).
9. Anexos Neste anexo podemos mostrar, as páxinas do power point utilizado na segunda sesión
